پول در گذر تاریخ

191

زمان تقریبی برای خواندن چهار دقیقه

 انسان ها از چیزی در حدود ۹ هزار سال پیش از میلاد مسیح مبادلات خود را به صورت مبادله کالا به کالا انجام می‌دادند.

مبادله کالا به کالا برای اولین بار در کشور مصر صورت گرفت که بیشتر کالاهایی که مورد تبادل قرار می‌گرفتند به شکل گندم و جو بودند و در آن زمان هیچ گونه پولی به صورت فیزیکی و دیجیتال وجود نداشته که بخواهد از آن برای معامله استفاده شود و تمامی مبادلات به صورت محصول به محصول و کالا به کالا صورت گرفته  شد.

اختراع پول یک انقلاب مطلقا فکری بود، پول سکه یا اسکناس نیست، هر چیزی است که افراد تمایل دارند از آن برای ارزش اشیا با هدف مبادله کالاها و خدمات استفاده کنند. انواع زیادی از پول وجود داشت، رایج ترین نوع آن سکه بود. تکه ای از یک فلز حکاکی شده با این حال پول خیلی قبل تر از اختراع ضرب سکه وجود داشته و فرهنگ های مختلف با استفاده از اشیا دیگری به مثابه پول، مانند صدف ها، احشام، پوست، نمک،غلات،مهره ها، پارچه و سفته شکوفا شده بود.

به عنوان مثال در ۱۲۰۰ سال پیش از میلاد مسیح در مناطق ساحلی از پیش درآمد ها برای مبادله ها استفاده می شده و به عنوان مثال از پوسته صدف به عنوان نمادی فیزیکی برای مبادلات و داد و ستد استفاده می شده است.

اولین واحد پول رسمی توسط پادشاه روم «نرون» که در ناحیه ترکیه امروزی قرار گرفته تولید شده است که با گذر زمان سکه پیشرفت پیدا کرده و به شکل دایره ای و حالتی صیقلی مانند در آمد.

بعد از آن با استخراج نقره و استفاده از آن برای تولید سکه پول های سکه ای پیشرفت بسیار زیادی به خود دیده اند. بعد از آنکه در سال ۱۵۴۶ قبل از میلاد پادشاهی  سرنگون شده و مناطق تحت فرمانروایان توسط ایرانیان فتح شد سکه ها به ایران راه پیدا کردند.

سکه های طلا به عنوان یکی از واحد های پولی برای بار نخست توسط پادشاهان چینی رواج پیدا کرد و بعد از آن که این سلسله چینی و پادشاهی «هان[1]» سقوط کردند علاوه بر سکه هایی از جنس چینی از جنس طلا و نقره و اسکناس هایی از جنس پوست آهو به عنوان نوعی دیگر از پول رواج پیدا کردند.

چهارهزار سال پیش در سراسر آفریقا و آسیای جنوبی و آسیای شرقی و اقیانوسیه «صدف» به عنوان پول مورد استفاده قرار گرفت. پول کاغذی در دوران گذشته به شکل های مختلفی وجود داشته است که در زمان و مکان های مختلف وظایف متعددی را برعهده گرفته است.

مثلاً در کشور روم در دوران قبل از میلاد مسیح صراف ها یکسری اسناد کاغذی را در اختیار مشتریان خود قرار می دادند و در نتیجه افراد می‌توانستند فلزات گران قیمت و کالاهای قیمتی خود را در اختیار صراف به امانت بگذارند و یک سند را به عنوان قبض دریافت کنند.

این اسناد اعتبار صادر کننده در بازار را ایجاد کرده و دست به دست می‌گشتند و به نوعی به عنوان یک واحد ارز ایفای نقش می کردند. این فرآیند پایه گذاری برای به وجود آمدن پول کاغذی و تبدیل شدن آن به اسکناس شد.

در نتیجه بعد از آن هر کشور در چارچوب قوانین خود واحد پولی را به عنوان اسکناس برای رواج هرچه بهتر اقتصاد و سرمایه گذاری افراد در دستور کار خود قرار داده است.

در زندان های مدرن و کمپ های زندانیان جنگی، سیگار غالبا در نقش پول عمل می کند. حتی زندانیان غیر سیگاری تمایل داشتند که اجرت خود را به شکل سیگار دریافت و ارزش تمام کالاها و خدمات دیگر را بر اساس سیگار محاسبه کنند.

امروزه نیز سکه ها و اسکناس ها نوعی نادر از پول به شمار می روند. مجموع کل پول جهان تقریبا شصت تریلیون دلار است. با این وجود،مجموع کل سکه ها و اسکناس ها کمتر از شش تریلیون دلار است. بیش از نود درصد از تمام پول دنیا صرفا در سرورهای رایانه ای وجود دارند.

به دلیل این که پول توانست ثروت را به راحتی و به ارزانی تبدیل و ذخیره و جا به جا کند، نقشی حیاتی در پیدایش شبکه های تجاری و بازارهای پویا داشت. پول یک واقعیت مادی نیست یک سازه روان شناسانه و بر پایه اعتبار و پشتوانه های مالی است. پول مفهومی از اثبات سرمایه هر شخص است.

برای درک تاریخ اقتصادی مدرن در حقیقت فقط باید یک کلمه را درک کرد: «رشد». پول به معنای یک مفهوم از شکل فیزیکی به پشتوانه تبدیل شده است ،تولید جهانی افزایش یافته و این افزایش عمدتا به دلیل گسترش جمعیت و اسکان در زمین های جدید بود. بخش مهمی از اقتصاد سرمایه داری مدرن این نکته است که سودها باید برای تولید دوباره سرمایه گذاری شوند. سودهای حاصل از تولید باید برای افزایش تولید، مجددا سرمایه گذاری شوند. پول به عنوان یکی از دستاوردهای بزرگ بشر امکان رشد اقتصادی را برای جامعه انسانی فراهم کرد و سبب شد که انسان ها بتوانند برای آینده اقتصادی زندگی جمعی و شخصی خود برنامه ریزی داشته باشند.

منبع: کتاب «پول» نوشته : یووال نوح هراری، مترجم محمدرضا فرهادی پور، نشر نون ، سال انتشار ۱۳۹۸

———————————————————————————————————————–

[1] Han dynasty هان باختری یا هان پیشین نیمهٔ نخست دورهٔ دودمان هان بود. نخستین دودمان امپراتوری در چین، دودمان چین (۲۲۱ تا ۲۰۷ پ. م) بود. دودمان چین تمام دولت‌های جنگ‌طلب چین را با غلبه بر آن‌ها متحد ساخت و حکومت یکپارچهٔ چین را به وجود آورد، اما دودمان چین پس از مرگ نخستین امپراتور آن، چین شی هوانگ‌ ناپایدار و بی‌ثبات گشت.